Monday, April 07, 2014
تعیین سطح درآمد خانوار


فرم ثبت نام دریافت یارانه که منتشر شده در حد یک صفحه است و فقط نوع خانوار، تعداد اعضای خانوار و مجموع درآمدهای اونها رو پرسیده، همین. یعنی باز هیچ توجهی به سایر فاکتورهای درآمدی و همینطور هزینه ها نکرده. مثلا داره میپرسه که آیا مالک واحد مسکونی هستید؟ اونوقت نمیپرسه که برای این واحد مسکونی چقدر قسط میدید. کسی که داره قسط میده برای خونه اش تقریبا سطح درآمدیش مشابه کسی است که داره اجاره میده.
هزینه های خانوار هم که باز ازش غفلت شده، بخصوص هزینه هایی مثل هزینه های درمان که واقعا کمرشکن هستند و در نبود سیستم بیمه درمانی درست و حسابی به قول خود مسئولین دولتی، هزینه های درمان خیلی از خانوارها رو زیر خط فقر میبرد.  این مشکل دقیقا در زمان فرمهای قبلی دریافت اطلاعات اقتصادی خانوار بود و بهش اشاره کرده بودم.
حالا باز فقط در مورد درآمد میپرسه و کسانی که بیشتر درآمدشون و حتی بیشتر از اون، خرج درمان میشه رو مساوی کسانی در نظر میگیره که چنین هزینه هایی ندارند.
نکته بعدی بحث پایدار بودن درآمدهای خانوار هست. یکی هست که کارمند دولته و حقوق و پاداش ثابت داره و بعدش هم حقوق ثابت بازنشستگی.
یکی هست که قرارداد یکساله داره و بعدش مشخص نیست که کار داشته باشه یا نه.
یکی هست که کسب و کاری داره و فعلا وضعش بد نیست ولی بعد بخاطر عدم ثبات اقتصادی کشور، ریسک های موجود در کار و . . .، کل سرمایه اش و حتی زندگیش نابود میشه.
یکی دیگه هست برای خودش کار میکنه و بیمه نیست، یعنی الان ممکنه درآمد نسبتا خوبی داشته باشه ولی آیا سطح زندگی این فرد که حقوق بازنسشتگی نخواهد داشت، مانند کسی است که خیالش از بابت بازنشستگیش راحته؟ یا نه این فرد باید سرمایه گذاریهایی در قالب ملک یا سپرده بانکی داشته باشه که پس فردا که نتونست کار کنه، لنگ نمونه؟ خب اگر چنین دارایی هایی داشته باشه، میشه جز کسانی که درآمد و دارایی بالاتر دارند و یارانه بهش تعلق نمیگیره. درصورتی که کسی که بیمه هست، خیلی راحت تر میتونه برای تفریحات و سفر و اینها هزینه کنه چون کمتر نگران آینده اش هست و از این رو ممکنه دارایی های کمتری داشته باشه و با اینکه درآمد پایدارتری داره و بطورکلی سطح زندگیش بالاتره، مشمول یارانه قرار بگیره.
این مشکلات چطور در بقیه کشورهای دنیا حل شده؟ دو نکته اصلی در روش اونها وجود داره:
1-      دریافت اطلاعاتشون مقطعی نیست. یعنی فقط با وضعیت فعلی برای دریافت/عدم دریافت چند سال آینده کمکهای دولتی، تصمیم گیری نمیشه. ملاک اونها اظهارنامه مالیاتی هرسال است و طبق وضعیت مالی یک سال گذشته، فرد میتونه از کمک ها یا معافیت های مالیاتی دولتی برخوردار بشه. مثلا اگر کسی یک سال ضرر کرده باشه در کارش، تا چند سال که ضررش جبران بشه، میتونه مشمول معافیت ها یا کمک های دولتی قرار بگیره.
2-      نکته مهم دیگه در نظر گرفتن هزینه ها در کنار درآمدهاست. مسلما خانواده ها با درآمدهای یکسان، هزینه های برابر و درنتیجه سطح زندگی یکسان ندارند. این خیلی نکته مهمیه که باز هم بعد از چندسال در طراحی مجدد فرمهای دریافت اطلاعات اقتصادی خانوارها بهش توجه نشده. هزینه های مهمی مثل تحصیل، بهداشت، درمان، دعاوی، بازسازی ساختمان، تصادفات، دیه و . . . که هرکدوم از این موارد خودشون میتونن هزینه های بسیار زیاد و بعضا کمرشکنی رو به خانواده ها تحمیل کنند بدون اینکه حمایتهای کاملی (اعم از بیمه، خدمات دولتی و . . .) برایشان وجود داشته باشد.
بعد از گذشت حدود 6 سال از طرح قبلی دریافت اطلاعات اقتصادی خانوار و با وجود پیشرفت هایی در زمینه مکانیزه کردن و ایجاد پایگاه های داده اطلاعات مالی و اقتصادی افراد و نیز با وجود همه صحبتهایی که در مورد چک کردن حساب بانکی و تعداد ماشین های خانوار و . . . شد، فرم طراحی شده دارای همان اشکالات اساسی فرم قبلی است و هیچ پیشرفتی در آن مشاهده نمی شود. 
به شخصه امیدوار بودم این بار، روش دقیق تر و همه جانبه نگرتری رو برای مشخص کردن سطح زندگی خانوارها شاهد باشم.

Labels: , ,

نوشته شده در 3:14 PM
0 comments